Nuri Bilge Ceylan is ongetwijfeld één van de meest boeiende cineasten van Turkije. Zijn grote doorbraak kwam er met Uzak (aka. Distant) in 2002 en naar de opvolger, Iklimler (aka. Climates) uit 2006, werd reikhalzend uitgekeken. Ondertussen staan ook Üç Maymun (aka. Three Monkeys) uit 2008 en het bejubelde Bir Zamanlar Anadolu’da (aka. Once Upon a Time in Anatolia) uit 2011 op zijn palmares.
Iklimler werd niet enkel geregisseerd door
Ceylan, hij zette er ook de hoofdrol in neer. Zijn vrouw en ouders
werden eveneens gecast. Het acteren lijkt hierdoor erg naturel en soms
zelfs confronterend realistisch. Het kan echter geen kwaad om ons bewust
te zijn van Ceylans kunstzinnige aspiraties. Het oprechte acteerwerk is
dus niet toevallig, de hele cast weet zeer goed waarmee ze bezig zijn.
Door de illusie van spontaniteit te creëren, waar arthouse cinema meer
moeite voor doet dan de doorsnee blockbuster, wordt een film ook meer
vatbaar voor hiaten in het acteren. Deze zijn meer dan eens zichtbaar
hier - niet in de minste plaats doordat de drammerige melancholische
blikken soms ronduit gefabriceerd lijken.
Hoewel ik van Ceylan enkel Üç Maymun reeds
zag, was zijn filmstijl daarin zodanig esthetisch, dat ik weinig moeite
had om te aanvaarden dat zijn hele oeuvre minstens even knap zou zijn.
De vergelijkingen met onder andere Andrey Tarkovskiy en Michelangelo
Antonioni deden overigens goed hun werk. Weinig cinefielen zullen niet
geïntrigeerd geraken door zo’n lovende recensies, ook al wordt op die
wijze vaak louter de filmkennis geëtaleerd van zij die loven (dat is bij
mij niet anders). Zelf zag ik niet één film van Tarkovskiy en maar één
film van Antonioni (Blow-Up). Ik geef grif toe dat dit gaten in
mijn filmcultuur zijn, maar zal me niet van de wijs laten brengen door
andere cinefiele apologeten. Niettemin wekken dergelijke referenties
nieuwsgierigheid op. Ze zorgden ervoor dat ik Üç Maymun bekeek en dat heb ik me niet beklaagd.
Hovaardige recensies ten spijt, herken ik zelf wel een knappe beeldregie wanneer ik ze zie. Ceylan verblufte me reeds met Üç Maymun en doet dit met Iklimler
opnieuw. Eerlijkheid gebied me daarentegen te zeggen dat de trage
narratief en de ‘in your face’ weemoedigheid van de protagonisten,
interesse deden omslaan in verveling en apathie. Het kan aan mij liggen,
maar ik voelde weinig tot niets bij deze film. Hij is deels een studie
en deels een experiment in beeldtaal en dat wordt er beter meteen
bijgezegd. Op enkele verrassende scènes na, vaak net dankzij de
beeldregie, tufte de inhoud nergens heen. “Een portrettering van
existentiële eenzaamheid”, werd gezegd. Ik heb duidelijk een andere film
ervaren.
Daarenboven wist Üç Maymun een spannende
verhaallijn te integreren. Hier wekt de relatieproblematiek tussen een
professor en zijn jongere vriendin weinig beroering op. De volharding om
het geheel uit te kijken, komt dan ook exclusief voort uit Ceylans
esthetische finesse. In die zin is Üç Maymun een sterke stap vooruit. Ceylan zal desondanks nooit een regisseur worden die een groot publiek kan bevredigen. Iklimler toont dit zeer goed aan. Dit is cinema voor een klein, ingewijd publiek, of toch voor zij die beeld laten primeren op inhoud.
Trailer IKLIMLER
Geen opmerkingen:
Een reactie posten