The Fifth Estate (2013)

Score:  6.0 / 10

Niets zo lastig als een film maken over zeer recente gebeurtenissen. Wanneer alle partijen nog in leven zijn, is het namelijk onmogelijk om hen tevreden te houden over het eindresultaat. In het geval van The Fifth Estate is een correcte portrettering van enkele centrale figuren van WikiLeaks ontegensprekelijk een zeer precaire zaak. Niet in de minste plaats omdat velen onder hen libertaire en anarchistische levensstijlen, sympathieën en/of ideeën koesteren. De gevoeligheid voor autoriteit is dus groot. Een goede ingesteldheid, lijkt me. Zeker als je weet dat Disney als distributeur optreedt en de film geregisseerd werd door Bill Condon, iemand die recentelijk nog de aandacht trok met de twee laatste Twilight Saga adaptaties. Inderdaad. Ik zou het ook niet vertrouwen.

De film zelf is gebaseerd op twee boeken die duidelijk tegen Julian Assange gericht zijn. Het gaat om Inside WikiLeaks: My Time with Julian Assange and the World's Most Dangerous Website van Daniel Domscheit-Berg en om WikiLeaks: Inside Julian Assange's War on Secrecy van David Leigh en Luke Harding. Deze boeken beschrijven onder meer Assanges manipulatieve leiderschap en megalomanie, evenals zijn nood om alle touwtjes zelf in handen te willen hebben. Dat Domscheit-Berg en Leigh op bijna vijandige basis met Assange gebroken hebben, zou iedereen dus moeten waarschuwen voor de gekleurdheid van hun boeken en de film. Dat WikiLeaks op 18 september 2013 een officieel bericht online zette met het scenario van de film in, evenals een eigen statement, toont des te meer aan hoe gespannen de verhoudingen nog steeds zijn.

Zoals in het statement van WikiLeaks kan gelezen worden, zit de film vol met feitelijke fouten. Deze fouten staan echter niet in de boeken die verfilmd werden, ze zijn gewoon toegevoegd aan het script om de film "a touch of drama" te geven. Dat Assange in de tussentijd nog meer als een sociopaat wordt afgeschilderd, is dan maar bijzaak. Schrijnend hoe een film over 'correcte informatie' een spannende prent laat voorgaan op een genuanceerde prent. Met genuanceerdheid valt geen bakken geld te verdienen zeker? Het gegeven dat we op het einde van de film "Assange" interview-stijl aan het woord krijgen, waarin hij zijn ongenoegen voor de film uitdrukt, is gelukkig een stap in de goede richting - ook al beschouwt het WikiLeaks statement dit als een poging om kritiek op de film te fnuiken.

Niettemin is de film vermakelijk, als je de drang naar een eerlijke weergave even opzij wil zetten. Dat mag al eens in fictie - op voorwaarde dat je de film als dusdanig erkent uiteraard (en dus niet mee gaat in de 'based on true events'-sfeer die er rond hangt). Mede daardoor had ik geen afkerig gevoel na het bekijken van The Fifth Estate, iets wat me normaal wel overkomt met dergelijke eenzijdige cinema. Veel zal te maken hebben met de (alweer) briljante acteerprestatie van Benedict Cumberbatch als Assange. Dat Cumberbatch een heuse bewondering heeft voor de WikiLeaks icoon, kan natuurlijk geholpen hebben. Ook de vertolking van Daniel Brühl als Domscheit-Berg is uitstekend, ondanks het feit dat zijn personage een overwegend positieve invulling krijgt (wat gegeven de bron van de adaptatie niet verwonderlijk is). Niet dat dat echt problematisch is. Als de film bekeken wordt als een fictief werk, is de verhouding tussen Assange en Domscheit-Berg heel erg interessant. Beiden vechten ze tegen autoritaire, totalitaire regimes en streven ze de vrije verspreiding van informatie na (i.e. "transparant beleid, persoonlijke privacy"), maar beiden botsen onderling hevig omwille van hun persoonlijkheden. Dat conflict is interessant vanuit een sociaal oogpunt en geeft stof tot nadenken over het verschil in omgang met autoritaire regimes en autoritaire individuen.

Hoe dan ook, als film is The Fifth Estate vermakelijk en best spannend, met zeer goede acteerprestaties. De montage en soundtrack zullen ongetwijfeld appelleren aan een jonger publiek, dat veel vaart in zijn films gewoon is. Verwacht echter geen vrijblijvende ode aan Julian Assange, maar eerder een eenzijdige voorstelling van zijn persona. De film is aan te raden, zij het dat je er de gebruiksaanwijzing liefst bij neemt (zie de link naar WikiLeaks hierboven). En misschien nadien toch ook eens kijken naar Underground: The Julian Assange Story of één van de talloze WikiLeaks documentaires die reeds uitkwamen, zoals We Steal Secrets: The Story of WikiLeaks.

Trailer THE FIFTH ESTATE

The Selfish Giant (2013)

Score:  9.0 / 10

Debutante Clio Barnard won op de jongste editie van Cannes het Europa Cinemas Label voor The Selfish Giant (een prijs die The Broken Circle Breakdown op de jongste Berlinale ook won). De keuze van de jury was unaniem. Dat creëert toch enige verwachtingen. "Een emotioneel krachtige prent, briljant geacteerd en een verbluffende fotografie," klonk het. Dat is wel het minste wat je kan zeggen!

Barnard is een relatief onbekende in het filmwereldje. Op The Arbor, een portret van Andrea Dunbar, na, heeft ze geen noemenswaardige referenties op haar cv staan. Des te groter is de verrassing na het zien van The Selfish Giant. De film zou een moderne interpretatie van Oscar Wildes gelijknamige kortverhaal zijn, maar het verwantschap tussen de film en Wildes sprookje ontgaat me toch wat. Niet dat dat er iets toe doet, de film staat perfect op zich, ook zonder de vage literaire allusies.

Wat misschien nog het meeste lof verdient, zijn de acteerprestaties. De hoofdrolspelers, Arbor en Swifty, worden vertolkt door twee uitstekende kindacteurs. Beiden weten ze een erg authentieke rol neer te zetten, zonder ooit ongewild de vierde wand te doorbreken - iets wat al wel eens vaker wil gebeuren met kindacteurs. Ook hun beider moeders, vertolkt door Siobhan Finneran en Rebecca Manley, maken van begin tot eind een diepe indruk. Het is niet voor niets dat de voortdurende haat-liefde verhouding tussen de kinderen en hun moeders één van de sterkste eigenschappen is van deze film.

Het verhaal is relatief eenvoudig. Arbor en Swifty, twee 13-jaar oude kinderen uit Bradford, zijn speel- en schoolkameraden. Arbor heeft last van epilepsie en komt uit een thuis zonder vader en met een drugsverslaafde broer. Swifty is dol op paarden en leeft in een kroostrijk gezin dat amper de eindjes aan elkaar kan knopen. Wanneer Swifty door enkele bullebakken op school gepest wordt, grijpt Arbor hevig in. Hierdoor wordt Arbor permanent en Swifty voor tien dagen geschorst. Hun tijd vullen ze met het bijklussen voor Kitten, een louche schroothandelaar die hen een klein loon betaalt voor het materiaal dat ze hem bezorgen. Met paard en kar trekken Arbor en Swifty de straten van Bradford door op zoek naar oud ijzer, staal en andere metalen.

Al snel komen de kinderen in aanraking met de illegaliteit; ze beginnen koperdraad te stelen en wonen trot races bij waar heel wat gegokt wordt. Het leven in Bradford is mistroostig, nagenoeg iedereen leeft er in of op de rand van de marginaliteit en elke hoop op een aangename, warme toekomst wordt teniet gedaan door de harde, kille realiteit. Dergelijke films voorzien een heuse reality check voor mensen als ikzelf en vele andere Westerse, welopgeleide jongeren. Dat dergelijke realiteit zo dicht bij de deur plaatsvindt, zorgt daarom ook voor een intense filmervaring voor al zij die het willen voelen. Mistige, industriële landschappen staan middenin uitgestrekte, agrarische gebieden - boeren en arbeiders leven zij aan zij en een hoopvolle syndicale bevrijding is nergens te bespeuren. Het lijkt alsof het brutale, rauwe kapitalisme ten tijde van de industriële revolutie hier nooit is geëvolueerd naar een meer welvarender vorm.

Wanneer de film resulteert in de onvermijdelijke climax, slaat de stilte (zelfs letterlijk, zoals het nagenoeg wegvallen van de klankband aangeeft) toe. Als kijker overvalt je een onbehaaglijk, hulpeloos gevoel. Je blijft alleen over met je verontwaardiging en gedachten. Je pikt de draad weer op en gaat eten halen in de dichtstbijzijnde supermarkt. 's Avonds wacht een warm bed je op en morgen begin je de dag weer zonder dat er ook maar iets veranderd is. Op zo'n momenten slaat het cynisme akelig hard toe.

Wie op zoek is naar een film met een echte meerwaarde, zit met The Selfish Giant helemaal goed. Emotioneel aangrijpend, fotografisch adembenemend en acteursgewijs indrukwekkend, om de jury die het Europa Cinemas Label uitreikte nog eens bij te vallen. Het eindresultaat is een fantastische combinatie van Shane Meadows' This Is England en Fien Trochs Kid, zij het met een constante, geweten schoppende Ken Loach-geest op de achtergrond.

Trailer THE SELFISH GIANT

Casse-Tête Chinois (2013)

Score:  7.5 / 10

Acht jaar na Les Poupées Russes komt Cédric Klapisch met het derde luik dat over het hectische leven van schrijver en romanticus Xavier (Romain Duris) verhaalt. We zijn zo'n tien jaar nadat Wendy (Kelly Reilly) en Xavier in innige omhelzing het tweede luik afsloten. Ze hebben samen twee kinderen, maar zijn niet getrouwd. Hun relatie staat op de rand van de afgrond, meteen ook het vertrekpunt van de derde film. Wendy verhuist met de kinderen naar New York om in te trekken bij een zekere John. Omdat Xavier zijn kinderen niet wil verliezen, en hen hiermee een herhaling van zijn eigen jeugd wil besparen, gaat hij haar achterna.

Aangekomen in New York verblijft hij bij zijn lesbische boezemvriendin Isabelle (Cécile De France) en haar partner Ju. Dat hij zaaddonor is geweest voor Isabelle en Ju's baby, maakt het er echter niet makkelijker op. Al snel verhuist hij naar Chinatown waar hij een vals huwelijk op poten zet om te kunnen verblijven (en werken) in de States. Niet lang nadien komt zijn jeugdliefde Martine (Audrey Tautou) op bezoek, waarna de poppen aan het dansen gaan. Wat volgt is een resem gekke situaties en vaak hilarische dialogen (Tautou al ooit Chinees horen spreken?), met een climax die doet denken aan wat we reeds zagen in de vorige twee films.

De titel van de film, die zoveel wil zeggen als 'hersenbreker', is - naar analogie met de vorige twee films - de titel van Xaviers derde roman. Doordat hij bijna 40 wordt, heeft zijn romantische zelf echter plaatsgemaakt voor een eerder cynische variant, terwijl de drie vrouwen rondom hem (aangevuld met zijn bruid Nancy) in nostalgische Erasmus-sferen blijven hangen. Xavier geraakt geïnspireerd door zijn huidige, ingewikkelde levenssituatie en begint via zijn schrijven stilaan terug wat grip te krijgen op zijn omgeving. Dit alles resulteert in een typische Klapisch-vertelling zoals we reeds eerder zagen in L'Auberge Espagnole en Les Poupées Russes.

Net als de vorige keren, worden we getrakteerd op blitse montage, een hippe soundtrack en een alomtegenwoordige voice-over. Niets nieuws dus, maar wel stof voor een aangename en vermakelijke derde film. Het idee heeft wat weg van de Before-trilogie van Richard Linklater, hoewel Klapisch' films nooit dat niveau halen. Niettemin zeker aan te raden voor zij die van de eerste twee films genoten hebben. De absurde dialogen met Schopenhauer en Hegel krijg je er gratis bij.

Trailer CASSE-TÊTE CHINOIS