In een tijd waarin vele komische films vooral parodieën zijn op andere genres (de "[vul willekeurig genre in] Movies" worden aan de lopende band geproduceerd), is het soms zoeken naar de interessantere prenten uit dit genre. Op Mel Brooks na, is het regisseurstrio Zucker-Abrahams-Zucker (in sommige filmcircuits de 'ZAZ-school' genoemd) ongetwijfeld de meest bekende naam in het genre op Amerikaanse bodem. Jerry Zucker kennen we onder meer van doorsnee blockbusters als Ghost, First Knight en Rat Race. David Zucker is dan weer de parodie-lijn blijven bewandelen met The Naked Gun, The Naked Gun 2½, BASEketball, Scary Movie 3 en Scary Movie 4. Ook bij Jim Abrahams blijft die lijn aanwezig met Hot Shots! en Hot Shots! Part Deux. Geen enkele keer was hun samenwerking echter zo geslaagd als in Airplane!, waar ze alle drie in de regisseurszetel zaten.
"Surely you can't be serious?" "I am serious... and don't call me Shirley." Het is maar één van de legendarische quotes die deze film rijk is. Airplane! brak een lans voor kurkdroge humor en het aanwenden van dubbele betekenissen (bvb. letterlijk vs. figuurlijk), maar er werd ook gretig gebruik gemaakt van het doorbreken van de vierde wand en het doortrekken van situaties en dialogen tot in het absurde. Het is niet altijd even makkelijk de film vandaag nog te appreciëren voor wat hij is, gezien het overaanbod aan (vreselijk slechte) parodieën. Niettemin blijft hij erg gevat en is de humor, zeker gegeven de tijdscontext, van een niveau dat sindsdien nooit meer gezien is in dergelijke komedies. De film is niet voor niets uitgeroepen tot één van de beste komedies aller tijden - en voor één keer kan ik me daar probleemloos in vinden.
Bovendien heeft Airplane! ook de grote doorbraak van Leslie Nielsen ingeluid, een man die voordien bijna alleen maar in serieuzere cinema te zien was. Of toch cinema die minstens de intentie had serieus te zijn. Het betekende een stijlwissel in Nielsens oeuvre die ervoor gezorgd heeft dat we de man vandaag amper los kunnen koppelen van parodieën als The Naked Gun-trilogie, Dracula: Dead and Loving It, Spy Hard en 2001: A Space Travesty. Het is amper voor mogelijk te houden dat hij ooit ernstige rollen speelde zoals de kapitein in The Poseidon Adventure of de commandant in Forbidden Planet.
Hoewel de film grotendeels de draak steekt met de rampenfilms van de jaren zeventig, werden klassiekers als The Wizard of Oz, Spartacus, Dr. Strangelove, Casablanca en Jaws ook niet geweerd. Daarnaast kregen onder meer het Jive dialect, de (toen) uitdovende hippie-cultuur en de seksuele bevrijding van de 60s en 70s een rol. De humor werkt niet altijd even gevat, deels door datering, en aanvankelijk lijkt de film dan ook niet helemaal goed te zitten. Eens de film een twintigtal minuten vertrokken is, begint er echter een hercontextualisering plaats te vinden, waardoor onbegrijpelijkheid en bevreemding worden ingewisseld voor hilariteit en vernuftigheid. Zelfs de meest infantiele en kolderieke humor begint nu op de lachspieren te werken.
Het is jammer dat vele recente parodieën van de hand van de volgelingen van de ZAZ-school te wensen overlaten. Er valt misschien nog net iets te zeggen voor de eerste twee Scary Movies, maar voor wat meer creativiteit in het genre, kunnen we beter buiten die school gaan kijken. Ik denk zo bijvoorbeeld aan Edgar Wright (Shaun of the Dead, Hot Fuzz) of het compleet van de pot gerukte Black Dynamite. In alle geval is Airplane! een absolute aanrader voor iedereen die van (absurde) komedies houdt of een stukje filmgeschiedenis wil zien. Indien Nielsen of droge humor je daarentegen nooit aangesproken hebben, zal dat met Airplane! vermoedelijk niet veranderen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten