Tabu was de grote winnaar van het
Filmfestival van Gent in 2012. Een filmonderscheiding die tot één van de
grootste in ons land behoort. En net daarom ben ik er nog steeds niet
in geslaagd het te begrijpen. Vooreerst is de Portugese regisseur Miguel Gomes
een volledig onbekende voor mij. Zonder veel reputatie toch zo goed
scoren op de festivals, want ook op Berlinale viel hij in de prijzen,
lijkt te suggereren dat deze film een pareltje moet zijn. Niets is
minder waar.
Ten tweede is er de beeldverhouding. Het makkelijkst
is dit uit te leggen aan de hand van een televisie. De oude vierkante
schermen hadden een beeldverhouding van 4:3, de nieuwe
breedbeeldschermen zijn standaard 16:9. Het eerste cijfer geeft het
aantal eenheden in breedte weer, het tweede in hoogte. Dergelijke
verhoudingen gelden ook voor de schermen in de cinema. Het equivalent
van breedbeeld (16:9 dus) is in de zalen van een bioscoop vaak 1.85:1 of
2.35:1 (en kleine variaties hierop). Wanneer je een film in 4:3 bekijkt
op een scherm dat normaliter 16:9 afspeelt, heb je aan beide kanten
grote zwarte vlakken. In de zalen is dit niet anders. Tabu is
hier een voorbeeld van. Met een beeldverhouding van 1.37:1 krijg je het
effect van een vierkante projectie op een breedbeeldscherm. De bedoeling
is ongetwijfeld om een retro-look te creëren. Allemaal goed en wel,
maar de cinema’s van vandaag zijn de cinema’s van vroeger niet. De
beoogde look mist daarom ook zijn doel en is bovendien uitermate
storend.
Ten derde is er de verhaalstructuur. Opgedeeld in
twee grote stukken, ‘Paradise Lost’ en ‘Paradise’, zorgt de film voor
een weinig coherent geheel (nog los van de proloog en de epiloog). De
overgang tussen beide delen gaat gepaard met opvallende stijl- en
locatieveranderingen. In ‘Paradise Lost’ bevinden we ons in het huidige
Lissabon en staat de relatie tussen de verzuurde oude dame Aurora, haar
Kaapverdische dienstmeid Santa en hun buurvrouw Pilar centraal. De start
van een degelijke dialoogfilm lijkt zich aan te bieden, maar jammer
genoeg verzand het allemaal snel in een vervelende praatbarak. Nadien,
in ‘Paradise’, maken we een flashback van vijftig jaar en zien we Aurora
opgroeien in het koloniale Afrika. De dialogen vallen weg en een
voice-over is de enige sprekende bron die we nog te horen krijgen. Dat
beide delen enkel oppervlakkig met mekaar verbonden zijn, tenzij je
jezelf verliest in overbodige speculatie, zorgt zoals gezegd voor een
incoherente ervaring. Tot slot verdienen de filosofische proloog en
epiloog een vermelding, hoewel ook deze weinig indruk nalaten.
De film fascineert niettemin ontegensprekelijk, maar
is wat mij betreft veel te pretentieus en weet deze pretenties niet waar
te maken. Ik hoef geen esthetische odes of filosofische lagen te zien
in cinema. Wanneer deze niet bewegen of tot denken aanzetten, mag een
film nog zo diep zijn als hij wil, mij krijg je er niet mee gewonnen.
Wanneer je alle lovende kritieken leest over deze prent, zou je
vermoeden dat Tabu nochtans voorziet in beroering of
gedachtenprovocatie. Mij is het desondanks ontgaan… Dat er zo prat wordt
gegaan op de diepzinnigheid van de inhoud, is voor mij dan ook een
lofbetuiging die geen steek houdt.
Wanneer gerenommeerde filmfestivals dergelijke films
bekronen, krijg ik er altijd een akelig gevoel bij. Om de overproductie
aan popcornflicks te compenseren, lijkt het alsof het arthouse circuit
zich steeds meer elitair gaat opstellen. Ik zag 12 van de 15
competitiefilms op het Filmfestival van Gent dit jaar. Tabu was
voor mij de op-één-na minst interessante. Dit is een film die het
louter moet hebben van zijn beelden, hoewel deze jammerlijk verloren
gaan op groot scherm. Op uitzondering van doorwinterde cinefiele
estheten na, raad ik deze film ten stelligste af. No, obrigado!
Trailer TABU
Geen opmerkingen:
Een reactie posten